Expositie De A-Factor
De foto en filmexpositie ‘De A-factor’ gaat over de sociale identiteit van jonge mensen met afasie,
een taalstoornis die het gevolg is van hersenletsel. In een sterk verbale wereld als de onze maakt
afasie eenzaam. Mensen met afasie hebben te maken met stigma en vooroordelen en zijn daardoor
beperkt in de vrijheid om zichzelf te zijn in onze samenleving. De A-Factor toont een groep jonge
modellen met afasie zoals zij zichzelf zien. Samen met deze modellen gaan de makers op zoek naar
hun plek in de buitenwereld en naar de dromen van hun binnenwereld. Nu staat niet de beperking
op de voorgrond, maar gewoon de mens, waar de bezoeker zich aan kan spiegelen.
De expositie bestaat uit 9 drieluiken met foto- en videoportretten van jonge personen met afasie uit
alle delen van Nederland. Elk drieluik bevat een portretfoto, een landschapsfoto en een
videoportret. De landschapsfoto beeldt de modellen af in de context van een zelfgekozen
buitenplek. Op die plek poseren zij terwijl ze iets doen wat zij het liefste doen. Plek en handeling
komen niet per se overeen. De vervreemding die hiervan uitgaat weerspiegelt de frictie die
personen met afasie normaliter met de wereld om zich heen ervaren.
Als derde is er een videoportret. Hierin kijken wij als door de ogen van ons model in de spiegel. Het
is schemerig en het model draagt alleen een hemd alsof het avond is, waarop je een laatste moment
voor het slapen gaan voor de spiegel zit. Het spiegelbeeld spreekt in de haperende taal die
kenmerkend is voor mensen met afasie. Het vertelt ons wat zijn wensen en verlangens zijn voor
contact met de buitenwereld en wat zijn wensen zijn voor het leven dat nog voor hem ligt.
In het videoportret vertellen zij over wat de gekozen plek voor hen betekent, wat zij graag doen, wie
ze willen zijn, maar ook wie zij kúnnen zijn met afasie in deze wereld.
De A-Factor is naast een expositie ook een platform voor participatie, waar mensen met en zonder
afasie elkaar ontmoeten en samenwerken. Dit aspect heeft ook een plaats in de expositie, namelijk
in de vorm van een photobooth. Hier kunnen bezoekers een portret laten maken door een fotograaf
met afasie (opgeleid bij De A-Factor). De photobooth is een ruimte ingericht met verschillende
aansprekende achterwanden die zijn ontworpen en gemaakt door kunstenaars met afasie van
Stichting Marline Fritzius. Deze stichting geeft mensen met afasie de kans om zich beeldend te uiten.
In de photobooth worden de bezoekers uitgenodigd om zelf in het ‘landschap’ van hun keuze
geportretteerd te worden. De photobooth geeft ruimte aan bijzondere momenten van ontmoeting
waarbij de fotograaf zich zonder grote verbale uitdaging op een positieve, professionele manier kan
onderscheiden. De portretten worden onderdeel van een digitale fotowand die groeit met de duur
van de expositie.
De A-Factor is een project van Stichting De Verhalen te Amsterdam en een initiatief van fotograaf
Edwin Kooren, die zelf afasie heeft. Stichting De Verhalen streeft naar het delen van levensverhalen
om daarmee een grote maatschappelijke en sociale samenhang te bevorderen. Inzake De A-Factor
werken wij samen met de landelijke afasiecentra en met kunstatelier Marline Fritizius. Op dit
moment is de A-Factor een pilotproject, standplaats Amsterdam, maar we beogen in de toekomst te
reizen door Nederland en Vlaanderen. De A-Factor informeert, stemt tot nadenken en brengt
mensen bij elkaar voorbij vooroordelen rond de taalstoornis afasie.
Artistieke visie
In onze artistieke visie heeft de expositie een statische en een dynamische component waarbij de
bezoeker een ontwikkeling kan doormaken in zijn/haar relatie tot het getoonde werk. De expo is
ingericht als een ervaringsroute waarbij de bezoeker eerst kennismaakt met de thematiek van jonge
mensen met afasie. Dit gebeurt door de statische presentatie van twee drieluiken van canvas en
digitale scherm. Deze presentatie maakt het mogelijk dat de bezoeker afstand kan bewaren en rustig
vanuit het eigen referentiekader kan kijken naar en luisteren. Daarna volgt de dynamische
presentatie van drie drieluiken waarbij de foto’s en video steeds in een bepaalde orkestratie
geprojecteerd worden en waarbij de bezoeker wordt omringd door beeld en geluid, personen en
verhalen. De projectie confronteert de bezoeker met zijn relatie tot de afgebeelde personen en zijn
referentiekader vermengd zich met dat van hen. Hierop volgen opnieuw twee statische drieluiken
waarbij de bezoeker met andere ogen naar het getoonde werk kan kijken en hierop kan reflecteren.
Uiteindelijk wordt de bezoeker uitgenodigd zelf deel uit te maken van de tentoonstelling door zich te
laten portretteren door een fotograaf met afasie. Portretten van bezoekers gaan via een digitale
fotomuur direct deel uitmaken van de expositie die de route afsluit. In de eindsituatie zijn de rollen
omgedraaid en worden de in de expositie afgebeelde personen inwisselbaar, ongeacht hun talige
mogelijkheden. Men komt samen voorbij vooroordelen en afstand.
Personen
Fotograaf Edwin Kooren (1975) werd in 2014 getroffen door een herseninfarct. Voorheen was hij
werkzaam bij de Koninklijke Marine (Korps Mariniers) en beoefende hij marine topsport, nu is hij
professioneel fotograaf. Hij maakte onder meer portretten voor het kunstproject ‘De 8ste dag’ van
het Culturele Hoofdstadjaar in 2018 in Leeuwarden. Samen met Jacqueline Poorte beschreef hij het
verhaal van zijn ziekte in woord en beeld in ‘Volle kracht vooruit…kanker en afasie’ (2018). Door zijn
energieke, rustige en vastberaden houding en zijn optimisme is hij een rolmodel voor anderen met
afasie. https://edwinkoorenfotografie.nl/
Filmmaker en visueel antropoloog Roswitha Eshuis (1973) was .producer van films en tv-series en
culturele events. Zij maakte daarnaast zelf documentairefilms over minderheidsgroepen in de
Nederlandse samenleving. De film Mama Blessing (2008) over een Nigeriaanse vluchtelinge en
Achter het Masker (2012) over Chinees-Nederlandse jongeren in Den Haag. In 2020 gaat de
documentaire De Prijs in première, een portret van drie vrouwen die moeten leren leven met de
gevolgen van afasie. https://vimeo.com/user37280696
Taalkundige/ logopedist Dr. Christine Versluis (1973) promoveerde in 2018 aan de VUA op haar
onderzoek naar verwachtingen en vooroordelen in gesprekken in gesprekken met personen met
afasie. Zij werkt voor het Afasiecentrum Amsterdam en is bestuurslid van AfasieNet, het platform
voor afasie in Nederland. Zij heeft veel ervaring met het ontwikkelen en geven van workshops en
lezingen en zet zich in voor de participatie van mensen met afasie door hen waar mogelijk te
betrekken bij projecten in het werkveld. Zij is mede-organisator van de Week van de Afasie en medeinitiatiefnemer
van Dinges Afasie Events.
Contact
Stichting De Verhalen
Statutaire zetel: Amsterdam Saenredamstraat 63-3
1072 CD Amsterdam
KvK-nummer 74806971
NL41 INGB 0009 3158 41
Stichtingdeverhalen@gmail.com
www.stichtingdeverhalen.nl